In training- en coachingland zijn we geneigd om te roepen: ‘Laat die oude vastgeroeste overtuigingen los! Die zitten in de weg bij nieuwe persoonlijke ontwikkelingen!’ Dit voorgaande kan dan waar zijn, het is oneerlijk om dat van jezelf of je medemens te vragen! A. Hoe lastig is het niet om ingesleten patronen zomaar los te laten? En B. Die oude patronen waren er niet voor niets, sterker nog: ze hadden een belangrijke functie!
Ons karakter is gevormd door een combinatie van nature en nurture. Je had 3 dingen nodig om van een wolk van een baby op te groeien tot een mooi volwaardig mens: voeding, veiligheid en liefde!
Instinctief zorgde je op vroege leeftijd dat je die basisvoorwaarden ontving. Als je opvoeders niet of onvoldoende beschikbaar waren om je behoeften te verzorgen, dan zette jij je coping-kunst in (coping is het vermogen met stressvolle situaties om te gaan) In veel gevallen bestond dat uit aanpassen: je glimlachte, hield je groot, was stil, lief of juist stoer…net zolang tot je op de juiste manier aandacht kreeg.
Stel dat je op vroege leeftijd er van overtuigd was dat er geen plek voor je was in je gezin van herkomst omdat het onveilig voelde. Na je primaire conclusie: ‘Hier is geen plek voor mij!’ reageerde je door terug te trekken, door stil te worden. Je had de overtuiging dat je mocht blijven als je stil was en dat was beter dan het noodlot dat er niet in je behoeften werd voorzien!
Primaire overtuigingen hebben ons effectief geholpen om succesvol aan te passen en zo doende op te groeien en gezond te kunnen ontwikkelen. Ik bedoel maar: laten we dankbaar zijn voor die oude overtuiging!
Hoe gaat het verder? We groeien op tot volwassenen en de oude patronen groeien met ons mee. In ons (werk)leven kunnen we duidelijk een aantal primaire karakterstructuren en patronen herkennen in denken, voelen en handelen:
Overtuiging > Reactie
- Er is hier geen plek voor mij. > 1. Terugtrekken, vluchten
- Ik ben gewoon niet goed genoeg. > 2. Aandacht vragen, zuigen
- Iemand anders bepaalt wanneer ik iets doe. > 3. Pleasen, verdragen
- Het is onveilig om m’n gevoel te tonen. > 4. Zelfbeheersing, inhouden
- Niemand is te vertrouwen. > 5. Groot houden, controleren
Herken je er een?
Natuurlijk is het prachtig als we kunnen transformeren en oude overtuigingen mogen loslaten. Sterke patronen vragen echter geduld en mededogen voordat ze kunnen smelten.
Inzicht in ons karakter leidt in de meeste gevallen tot begrip, respect en acceptatie. In de dagelijkse communicatie snappen we beter waarom iemand in een lastige vergadering zich groot houdt, gaat pleasen of zich afsluit…
Door op deze manier te kijken naar onze en andere karakters komen we tot begrip hoe het ego is ontwikkeld en hoe het functioneert. Zo ontdek je wat de ander (of jijzelf) -nonverbaal- uitdrukt en door welk patroon/overtuiging die beweging gestuurd is.
Accepteer jij je eigen oude vastgeroeste patronen? Herken je een verstrikking met anderen die debet is aan oude patronen en overtuigingen?
Oorspronkelijk gepubliceerd op nvo2leren op 23 maart 2012.
